0 όρος “κριτικός” χρησιμοποιείται τυπικά στη φιλοσοφία και τη Βιβλιογραφία των κοινωνικών επιστημών για να σημειώσει την φύση του καπιταλισμού για συνεχιζόμενη αλλαγή και τους ποικίλους τύπους κυριαρχίας που συνοδεύουν αυτήν την αλλαγή. Συνδέεται επίσης με την πολιτική ανάλυση της Νέας Αριστεράς, του φεμινισμού, του νέο-Μαρξισμού, και την πολιτική ανάλυση κατά των διακρίσεων στο πλαίσιο των αντιθέσεων μεταξύ του προοδευτικής ρητορικής ισότητας και της πραγματικότητας των φυλετικών και ταξικών διακρίσεων. Η παράδοση της κριτικής θεωρίας έχει εμπνευστεί από πολλούς θεωρητικούς, συμπεριλαμβανομένου του Marx, του Kant, του Hegel, του Weber, της σχολής της Φρανκφούρτης, του Foucault, του Habermas, του Derrida, του Freire και του Giroux (Kincheloe και Mclaren, 1994).

Οι αντιλήψεις της κριτικής θεωρίας στην κοινωνική πολιτική είναι βασισμένες σε μεταμοντέρνες έρευνες και ισχυρισμούς των κοινωνικών επιστημών για τις κοινωνικές δομές και το κράτος στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές κοινωνίες. Σ’ αυτή την αντίληψη, περιλαμβάνεται η ιδέα ότι οι καπιταλιστικές κοινωνίες και οι κυρίαρχοι κρατικοί, συνεταιριστικοί-συλλογικοί και νεοφιλελεύθεροι θεσμοί, εξυπηρετούν καταρχήν τα συμφέροντα (για οφέλη) της καταπιεστικής τάξης (πλούσιοι, λευκοί, άνδρες) που ελέγχει και νομοθετεί για τις φυλετικές και εθνικές ομάδες, τους φτωχούς, τις γυναίκες, τους αδύναμους και τις πολιτισμικές μειονότητες.

Μ’ αυτήν την έννοια, η κριτική θεωρία επικεντρώνεται παραδοσιακά στις μεταθετικισπκές κριτικές της θεσμικής πολιτικής και των προγραμμάτων του όψιμου καπιταλισμού, συμπεριλαμβανομένου και του κράτους πρόνοιας. Το τελευταίο θεωρείται ότι αντιπροσωπεύει τα τυπικά κυρίαρχα ταξικά, φυλετικά συμφέροντα και τα συμφέροντα των δύο φύλων (Gough, 1994: Leonard, 1994, 1997: Ginsburg, 1992: Forester, 1993: Gough and Steinberg, 1981: Piven and Gloward, 1996,1971). Οι κριτικές αντιλήψεις και ιδιαίτερα η φιλελεύθερη δουλειά του Marcuse, παρείχε νωρίτερα τη φιλοσοφική φωνή της Νέας Αριστεράς όσον αφορά την πολιτική χειραφέτηση (Gibson, 1986: Wexler, 1991).