Στο σημερινό άρθρο αναλύω την επιστημονική διαδικασία παρέμβασης του Κοινωνικού Σχεδιασμού και εξετάζω σε βάθος την εφαρμογή της μεθόδου για κοινωνική αλλαγή και ανάπτυξη. Σε άλλα άρθρα μου ανέπτυξα τον Κοινωνικό Σχεδιασμό σαν τομέα. Ελάχιστα όμως έχουν γραφεί στην Ελλάδα και στο Εξωτερικό για τον Κοινωνικό Σχεδιασμό σαν επιστημονική διαδικασία παρέμβασης. Γι’ αυτό αισθάνομαι την ανάγκη να αναλύσω εκτενώς το θέμα. Όχι μόνο γιατί υπάρχει μεγάλη έλλειψη τέτοιου είδους υλικού αλλά γιατί και η εφαρμογή του Κοινωνικού Σχεδιασμού απαιτεί ιδιαίτερα ειδικές γνώσεις και εμπειρία — και τα ερωτήματα των συναδέλφων είναι πολλά. Όσοι ασχολούνται με την εφαρμογή του Κοινωνικού Σχεδιασμού και την επίλυση κοινωνικών προβλημάτων, όπως στη Τοπική Αυτοδιοίκηση, Κοινωνική Πρόνοια, Κοινωνική Πολιτική, Περιβαλλοντολογική Πολιτική, Υγεία και Κοινωνική Ανάπτυξη, γνωρίζουν ότι η επιστημονική διαδικασία παρέμβασης αποτελεί το κύριο χαρακτηριστικό όλων των επαγγελμάτων κοινωνικών επιστημών, ιδιαίτερα της Κοινωνικής Εργασίας.

Α. Η έννοια του Κοινωνικού Σχεδιασμού
Όλοι σχεδόν ξέρουν ότι κάθε κοινωνία, κράτος, κοινότητα, θεσμός και οργάνωση σχεδιάζουν εσκεμμένα το μέλλον τους βάσει μιας πολιτικής που χαράζουν και προγραμμάτων που εφαρμόζουν για την πραγματοποίηση της πολιτικής και των σκοπών τους. Έτσι όλοι σχεδόν καταλαβαίνουν το γενικό νόημα π.χ. του Κρατικού Κοινωνικού Σχεδιασμού. Γενικά υπονοεί τις ενέργειες, τα νομοθετικά διατάγματα του Κράτους στη κοινωνική σφαίρα. Αλλά διαφωνίες προκύπτουν γύρω από κάθε προσπάθεια να δοθεί ένας τεχνικός — επιστημονικός ορισμός της φύσης και έκτασης του Κοινωνικού Σχεδιασμού.
«Κοινωνικός», για παράδειγμα, δεν είναι όρος ακριβής και τα όρια του είναι ασαφή. Έτσι είναι δυνατόν να συμπεριλαμβάνει μόνο την προνοιακή πολιτική, τα επιδόματα και προγράμματα για άπορους ή σχεδόν άπορους. Μπορεί επίσης να συμπεριλαμβάνει τις πλευρές της κοινωνικής ζωής και οργάνωσης που καθορίζονται ζωτικές για την κοινωνική ευημερία όλων των πολιτών, αλλά κι αυτό δεν είναι λειτουργικά καθοριστικό.
* Το άρθρο βασίζεται σε κεφάλαιο της νέας έκδοσης του βιβλίου μου που ετοιμάζεται Κοινωνικός Σχεδιασμός.
** ΕΚΛΟΓΗ, Αριθμ. 62, 1983 σελ. 119-120 και ΕΚΛΟΓΗ,

Μπορεί επίσης να παραλείπει την οικονομική ή πολιτική σφαίρα. Καμιά φορά σημαίνει επίσης οτιδήποτε αφορά την κοινωνία: κοινωνική σφαίρα που περιλαμβάνει όλες τις διαδικασίες, οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές, διοικητικές, επιμορφωτικές, τεχνολογικές και όλες τις θεσμικές σχέσεις. Ένα μεγάλο, παραδοσιακό μέρος της διεθνούς βιβλιογραφίας για κοινωνικό σχεδίασμά προσεγγίζει το θέμα με βάση μόνο την προνοιακή πολιτική.