Η ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΤΗΝ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ

Η ραγδαία ανάπτυξη και επέκταση της κοινωνικής ψυχιατρικής κατά τις τελευταίες δεκαετίες επέβαλε νέους τρόπους πρόληψης και αντιμετώπισης των ψυχιατρικών νόσων. Οι ομαδικές ψυχοθεραπείες, η milieu therapy, (θεραπεία περιβάλλοντος) , η θεραπευτική κοινότητα (Θ.Κ), το κέντρο ψυχικής υγείας και η ψυχιατρική κλινική στο γενικό νοσοκομείο είναι χαρακτηριστικά δείγματα αυτής της μεγάλης στροφής.

Οι μέχρι λίγο πριν το 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο θεραπευτικές προσεγγίσεις, (με ελάχιστες εξαιρέσεις) είχαν είτε βιολογική είτε ψυχολογική διάσταση, χωρίς να προσμετράται το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον μέσα στο οποίο πραγματοποιείται και η νόσος και η θεραπεία. Και αυτό τη στιγμή που δεν ήταν άγνωστο ότι η ψυχιατρική νόσος αντανακλά ποικίλους συνδυασμούς βιολογικών, ψυχολογικών και κοινωνικών παραγόντων και ότι οι βιωματικές εμπειρίες του ασθενούς μέσα στο Νοσοκομείο μπορεί να επιδράσουν θετικά ή αρνητικά στην πορεία της νόσου.
Ο αντιαυταρχικός, ανθρωπιστικός, φιλελεύθερος και ριζοσπαστικός χαρακτήρας των ιδεών που κυριάρχησαν στη δεκαετία του ’ 40, καθώς και η συνεχώς αυξανόμενη αναγνώριση της σημασίας που έχει η κοινωνική εμπειρία στις διαδικασίες μάθησης και επικοινωνίας (social learning), πυροδότησαν την ανάπτυξη νέων προτάσεων για τη λύση του προβλήματος, της ψυχιατρικής φροντίδας και νοσηλείας.

Στην αρχή πήρε μεγάλη έκταση η milieu therapy (θεραπεία περιβάλλοντος), που την χαρακτήρισαν σαν θεραπεία μέσα από το σύνολο της βιωματικής εμπειρίας του ασθενούς (total living experience). Εφαρμόστηκε για πρώτη φορά από τον Simmel το 1929 με στόχο στο «ψευδοπεριβάλλον» του ασθενούς να αντιπαρατεθεί ένα αυθεντικό περιβάλλον το οποίο θα διοχέτευε την παρορμητική του επιθετικότητα σε αποδεκτές μορφές δραστηριότητας, θα παρείχε υποκατάστατες ικανοποιήσεις σε επίπεδο ακόμη και μητρικό και θα τον προστάτευε μέχρις ότου θα ήταν σε θέση να ζήσει μια αυτόνομη ζωή. Το πείραμα κράτησε λίγο. Ενώ η milieu therapy χαρακτηρίζεται από πολλαπλές προσεγγίσεις γύρω από τις οποίες συστηματικά οργανώνονται θεραπευτικές δραστηριότητες και σχέσεις, ειδομένες κυρίως από ψυχαναλυτική σκοπιά, η θεραπευτική κοινότητα δίνει έμφαση στην κοινωνική αλληλεπίδραση και είναι πραγματικά μεταπολεμικό φαινόμενο. Ο όρος εμφανίστηκε το 1946 (Main 1946) και ήταν μια αντίδραση στα αντιθεραπευτικά αποτελέσματα των μεγάλων κουστωδιακών ασύλων που τα χαρακτήριζε ένα μίγμα πατερναλιστικής φιλανθρωπίας και αυταρχισμού. Ωστόσο, ήδη από το 1940 ο Sullivan δούλευε σε μια μονάδα με έξη κρεβάτια και προσπάθησε να θεραπεύσει νεαρούς ασθενείς τροποποιώντας το προσωπικό, κοινωνικό και πολιτιστικό τους περιβάλλον δίνοντας έμφαση ιδίως σε ομαδικές διεργασίες.