Εισαγωγή:
Πρός το τέλος της δεκαετίας του ’80 οι νεοσυντηρητικές ιδέες εξακολουθούν να εμφανίζονται σε μεγάλη κλίμακα στο χώρο της Κοινωνικής Πρόνοιας στη Δύση. Αυτό είναι ιδιαίτερα αισθητό στη Μ.Βρετανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, τις δύο μεγαλύτερες αγγλόφωνες χώρες, που αποτελούν και τη βάση για τις συζητήσεις και τα συμπεράσματα αυτού του κειμένου.
Νεοσυντηρητισμός, στην Κοινωνική Πρόνοια, δεν είναι απλά μια υπόθεση μειώσεων των κοινωνικών δαπανών και γενικά συγκράτησης των δημόσιων εξόδων.
’Αλλο θέμα είναι οι κυβερνήσεις να αναγκάζονται να κάνουν οικονομίες στις κοινωνικές και άλλες κρατικές δαπάνες γιατί η οικονομική ανάπτυξη σταματάει και υπάρχουν ελλείματα και είναι εντελώς άλλο θέμα όταν οι οικονομικές μειώσεις και άλλες δυσκολίες γίνονται αιτία να προσβάλλεται το κράτος πρόνοιας στις αρχές και τις πρακτικές του στα μεταπολεμικά χρόνια.
Και εδώ είναι το σημείο που επεμβαίνει ο Νεοσυντηρητισμός.
1. Από το τέλος της Ιδεολογίας ως την άνοδο του Νεοσυντηρητισμού.
Για να εκτιμήσουμε τη σημασία αυτής της νέας αφετηρίας για Κοινωνική Πρόνοια πρέπει να ανατρέξουμε σύντομα στην περίοδο πριν από την εμφάνιση των οικονομικών δυσκολιών της δεκαετίας του 1970. Ήταν κατά τη διάρκεια των μεταπολεμικών χρόνων που η ιδέα της κρατικής πρόνοιας ξεκίνησε στις δυτικές κοινωνίες και πήρε θεσμική μορφή.
Τα βασικά χαρακτηριστικά της κοινωνικής Πρόνοιας θεωρούνται τα παρακάτω:
α) Πλήρης προσφορά εργασίας ή τουλάχιστον πολύ χαμηλός δείκτης ανεργίας.
β) Μια σειρά καθολικών κοινωνικών παροχών για την κάλυψη βασικών αναγκών, όπως ασφάλεια εισοδήματος, ιατρική φροντίδα, εκπαίδευση και στέγαση.
8
γ) Και τελικά μια σειρά κοινωνικών παροχών για τις περιπτώσεις εξαιρετικής ανάγκης.
Μαζί και τα τρία αυτά χαρακτηριστικά δίνουν συγκεκριμένη μορφή στην ιδέα της συλλογικής ευθύνης για τη δημιουργία ενός ελάχιστου εθνικού επιπέδου ζωής, σαν αναφαίρετο κοινωνικό δικαίωμα.
Ο τρόπος όμως με τον οποίο οι παραπάνω όροι γινόταν αντιληπτοί στις χώρες της Δύσης, διέφερε κατά περιοχή και Έθνος.
Στα 1960 υπήρχε μια αυξανόμενη συμφωνία γύρω από την κοινωνική ανάπτυξη και φάνηκε ότι το κοινωνικό σύστημα των Δυτικών βιομηχανικών χωρών συνέ- κλινε προς τη μικτή οικονομία και την κρατική Πρόνοια. Επιχειρώντας μια αναδρομή διαπιστώνουμε ότι οι μεταπολεμικές οικονομικές καταστάσεις αποτέλεσαν τη βάση γι’ αυτή τη συμφωνία.
Φαινόταν ότι η παλαιό μορφή του καπιταλισμού, με το ωμό δόγμα του “laisser- faire” και η χρόνια ανεργία είχαν επί τέλους μείνει πίσω από μια πρόοδο.
Η ανάμιξη των αξιών και των θεσμών μέσα από την κρατική πρόνοια και τη γενική της παραδοχή από τους συντηρητικούς, τους φιλελεύθερους και τους σοσιαλδημοκράτες συγχρόνως, συμβόλιζε μια νέα κοινωνική διάταξη. Για πολλούς ανθρώπους που αναμείχθηκαν στο χώρο της κοινωνικής πρόνοιας, αυτές οι μεταπολεμικές αναπτύξεις φάνηκαν σαν το μεγαλύτερο βήμα στην πρόοδο της "κοινωνικής συνείδησης", μια πρόοδο που είχε προχωρήσει βήμα-βήμα μέσα στις δεκαετίες.
Στο φως τέτοιων αντιλήψεων, τα γεγονότα των μέσων του ’70, ήλθαν σαν αληθινό σοκ.

Η οικονομία των Δυτικών βιομηχανικών χωρών διέτρεξε σοβαρό κίνδυνο. Μέχρι το τέλος του '70 η κοινωνική διάταξη της μικτής οικονομίας και της κρατικής Πρόνοιας η οποία σήμανε το "τέλος της ιδεολογίας" και της εξελικτικής προόδου της Δυτικής βιομηχανικής κοινωνίας, ήταν σε αταξία. Από το να είναι ο υψηλός δρόμος προς την πρόοδο στην οποία η οικονομική ανάπτυξη και κοινωνική ασφάλεια βρίσκονται ενωμένες, η νέα κοινωνική διάταξη στράφηκε σε cul-de- sac, από την οποία μόνο ο νεοσυντηρητισμός πρόσφερε διέξοδο.
Αναμφίβολα, ήταν τα οικονομικά προβλήματα του ’70 που άρχιζαν με την τιμή-σοκ του OPEC που έκανε το νεοσυντηρητικό δόγμα αξιόπιστο και πανάκεια.

Όμως είναι ενδιαφέρον να έχουμε υπ’ όψιν ότι, τουλάχιστον στο επίπεδο της ιδεολογίας, η νεοσυντηρητική επίθεση στην ιδέα της αντίληψης της κοινωνικής προστασίας και των κοινωνικών δικαιωμάτων προηγήθηκε της οικονομικής υποχώρησης και του ρεύματος των χρόνων του ’70.
Στο τέλος περίπου του '60 στις Ηνωμένες Πολιτείες, σαν μια αντίδραση στις φιλελεύθερες υπερβολές αυτής της δεκαετίας, η ιδέα της απελευθέρωσης της κοινωνικής βοήθειας (πρόνοιας) και άλλων τέτοιων προοδευτικών μέτρων, είχαν αρχίσει να βάλονται από τα δεξιά.
Στη Βρετανία επίσης, παρά την ευρεία συμφωνία γύρω από την μικτή οικονομία και την κρατική πρόνοια, υπήρχαν σημαντικές διαφορές μεταξύ της κοινωνικής πολιτικής των Συντηρητικών και των Εργατικών Κομμάτων.
Πράγματι στα 1950 υπήρξε μια συντηρητική πολεμική κατά της κρατικής πρόνοιας παρ'’ όλο που στην πράξη δεν υπήρχε μεγάλη απόκλιση από τους στόχους της μεταπολεμικής κοινωνικής πολιτικής.

Έτσι, είναι φανερό ότι παρά την συμφωνία γύρω από τη μικτή οικονομία και την κρατική πρόνοια και το κλίμα του "τέλους της ιδεολογίας", το ιδεολογικό θέμα δεν ήταν σχεδόν ποτέ μακριά από την επιφάνεια.
Ιδιαίτερα, η συντηρητική ιδεολογία της πρόνοιας είναι παρούσα δια μέσου των μεταπολεμικών δεκαετιών.

Τότε τι είναι καινούργιο γύρω από τον Νεοσυντηρητισμό;

Στην ουσία είναι μια προσπάθεια με θεωρητικό υπόβαθρο, που οδηγεί πίσω την Κοινωνική Πρόνοια, με σκοπό την μείωση των παροχών στο ελάχιστο.

Αντίθετα με τον παραδοσιακό συντηρητισμό, ο Νεοσυντηρητισμός είναι περισσότερο λαϊκός παρά ελιτίστικός στον προσανατολισμό του.
Το "Νέο Δικαίωμα" ευνοεί την παραδοσιακή οικογένεια με τον άνδρα αρχηγό και τη γυναίκα νοικοκυρά (όπως το δίνει ο Νεοσυντηρητισμός). Θεωρεί την μο- νογονική οικογένεια σαν μια παθολογική κατάσταση. Είναι αντίθετο με την έννοια του φιλελευθερισμού, την ευχέρεια για εκπαίδευση, τις αμβλώσεις και το διαζύγιο. Προσβλέπει προς την επικράτηση του νόμου και της τάξης.

Ο συνδυασμός του laisser-faire με το συντηρητισμό, στα οικονομικά θέματα και τον αυταρχισμό στα κοινωνικά, αποτελεί στοιχείο στην ιστορία του συντηρητισμού, ιδιαίτερα όπως έχει αναπτυχθεί στις Η.Π.Α.