Στο άρθρο αυτό παρουσιάζονται σε συνοπτική μορφή οι θετικές επιδράσεις της εργασίας στην ολοκλήρωση της προσωπικότητας του ατόμου και οι ατομικές και κοινωνικές - ψυχολογικές επιπτώσεις της ανεργίας. Στη συνέχεια συζητούνται διάφορες εγκληματολογικές θεωρίες και ερμηνείες σχετικά με την εγκληματικότητα των ανέργων

Το ποσοστό των ανέργων στην Ελλάδα σε σχέση με το Εργατικό Δυναμικό ανερχόταν το 1948 σε 8,1% και το 1985, σύμφωνα με εκτιμήσεις σε 8,5%. Στα επίσημα στοιχεία του Οργανισμού Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ) συμπεριλαμβά- νονται σαν άνεργοι μόνο αυτοί που είναι εγγεγραμμένοι, χωρίς να υπολογίζονται και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας τους δηλαδή σύζυγος και παιδιά που θίγονται άμεσα από την ανεργία και αντιμετωπίζουν οικονομικά, κοινωνικά και ψυχολογικά προβλήματα.

Το μέγεθος των ψυχοκοινωνικών επιβαρύνσεων που επιφέρει η ανεργία εξαρτάται κατά πρώτιστο λόγο από την σπουδαιότητα και την ηθική υπόσταση που δίνει η κάθε κοινωνία στην Εργασία, (βλ. ΓΑΛΑΝΗΣ 1987).

α. Οι θετικές επιδράσεις της εργασίας γιά την προσωπική ολοκλήρωση του ατόμου.

Οι ατομικές και κοινωνικές - ψυχολογικές λειτουργίες της εργασίας μπορούν να συνοψισθούν στα παρακάτω:
- Η εμπειρία ότι ο εργαζόμενος είναι κάτοχος ικανοτήτων και γνώσεων γιά την ανάθεση και αποπεράτωση μιάς συγκεκριμένης εργασίας, είναι μία βασική προϋπόθεση γιά την δημιουργία και σταθεροποίηση της προσωπικής; του ταυτότητας.
- Με την εργασία το άτομο αντικειμενοποιεί τις ικανότητές του στον τομέα που εργάζεται και κερδίζει με αυτό, το συναίσθημα της υπευθυνότητας.
- Με την παραγωγή αγαθών και παροχή υπηρεσιών που είναι απαραίτητα γιά το κονωνικό σύνολο, δίνεται η ευχέρεια στον εργαζόμενο να θεωρεί τον εαυτό του χρήσιμο γιά την κοινωνία.
- Η εργασία προσφέρει στον εργαζόμενο ένα κοινωνικό πλαίσιο προσονατολισμού που είναι απαραίτητο γιά την αξιολόγηση του ίδιου του του εαυτού του.
Η εργασία δημιουργεί ένα δίκτυο κοινωνικών επαφών που είναι βασική προϋπόθεση γιά την ανάπτυξη ικανοτήτων συνεργασίας με τους άλλους.
- Ακόμη ο ελεύθερος χρόνος επηρεάζεται αρκετά από την εργασία. Η αμοιβή από την εργασία και το περιεχόμενο της εργασίας είναι δύο βασικές προϋποθέσεις γιά την διάθεση και χρησιμοποίηση του ελεύθερου χρόνου.
Γιά να υπολογισθεί το μέγεθος των αρνητικών επιπτώσεων που έχει η απώλεια μιάς θέσης εργασίας, πρέπει να ληφθεί υπόψη η άμεση σχέση που υπάρχει μεταξύ εργασίας και αυτοπεποίθησης, και εργασίας και ελεύθερου χρόνου στην εξέλιξη του ατόμου.

β. Οι αρνητικές επιπτώσεις της ανεργίας στην προσωπική εξέλιξη του ατόμου.

Εκτός από την κοινωνική περιθωριοποίηση και την οικονομική φτώχεια στην οποία ωθούνται τα άνεργα άτομα οι ψυχολογικές έρευνες έχουν αποδείξει ότι οι επιπτώσεις της ανεργίας είναι πολλαπλές.
Στο επίπεδο κοινωνικής συμπεριφοράς έχει αποδειχθεί ότι:
- Αυξάνονται και ισχυροποιούνται οι τάσεις αρνητικού χαρακτηρισμού και στιγμα- τισμού διαφόρων πράξεων σαν εγκληματικές και ιδιαίτερα των νέων ανθρώπων.
- - Αυξάνονται περισσότερο οι μελαγχολίες, οι απόπειρες αυτοκτονιών και η εξάρτηση από ναρκωτικά, αλκοόλ και τις χημικές και φαρμακευτικές ουσίες.
- Αυξάνονται οι εισαγωγές στις ψυχιατρικές κλινικές.
- Αυξάνονται οι ψυχοσωματικές ασθένειες.
- Παρατηρούνται οι επιδεινώσεις σε μιά σειρά από ψυχιατρικές διαταραχές.
Στα ίδια τα άνεργα άτομα η ανεργία έχει σαν αποτέλεσμα :
- Να μειώνεται η αυτοπεποίθησή τους, να ελαττώνεται η εμπιστοσύνη τους προς τους άλλους και να αναπτύσσεται η καχυποψία.
- Να αυξάνεται η κοινωνική τους απομόνωση.
- Και τέλος να θεωρούνται υπεύθυνοι και υπαίτιοι γιά την ανεργία ακόμη και από τα μέλη της ιδίας της οικογένειάς τους.

Στα μέλη της οικογένειας ανέργων παρατηρούνται συνήθως τα ακόλουθα :
- Αυξάνουν οι οικογενειακές διαμάχες και η απομόνωση από το κοινωνικό περιβάλλον.
- Στα παιδιά των ανέργων δημιουργούνται ανωμαλίες στην ανάπτυξη και εξέλιξή τους (π.χ. αντικοινωνική συμπεριφορά, συναισθηματική αστάθεια, νευρικά συμπτώματα) με αποτέλεσμα να έχουν χαμηλή επίδοση στο σχολείο και προβλήματα επαφής στην οικογένεια (π.χ. ο πατέρας χάνει την θετική εκτίμηση και τον σεβασμό του παιδιού, λόγω της συμπεριφοράς του. Δεν λειτουργεί πλέον σαν πρότυπο γιά μίμηση από το παιδί).