Η στάση της κοινωνίας αποτελεί το σημαντικότερο ίσως παράγοντα της κοινωνικής αποκατάστασης, όπως παρουσιάζεται στο άρθρο και προβάλλεται η ανάγκη της διεπιστημονικής συνεργασίας για την αντιμετώπιση του προβλήματος.

θα ήθελα να αρχίσω την εισήγηση μοιι αυτή με την επανάληψη του ορισμού της υγείας όπως έχει δωθεί από την Π.Ο.Υ.: Υγεία λοιπόν είναι η κατάσταση της πλήρους σωματικής, πνευματικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι απλά η απουσία νόσου ή αναπηρίας. Διαφαίνεται αμέσως η κοινωνική διάσταση που δίνεται στην υγεία. Αλλά τί είναι η αποκατάσταση; Κατά το λεξικό του Παπύρου είναι "η επαγωγή εις την προτέραν κατάστασιν". Η παγκόσμια βιβλιογραφία αποκαλύπτει πλήθος όρων όπως βλάβη, ατέλεια, ανικανότητα, αναπηρία κ.α. που αναφέρονται άμεσα στην παρέκληση από το φυσιολογικό και που έχουν σαν επακόλουθο την ελαττωματική λειτουργία του ατόμου. Η κοινωνική αποκατάσταση αποσκοπεί στην επανένταξη του ατόμου στο κοινωνικό περιβάλλον του, στην όσο το δυνατόν μεγαλύτερη φυσική, ψυχική, μορφωτική, επαγγελματική του απόδοση στο χώρο του: οικογένεια, φίλους, σχολείο, εργασία, κοινότητα. *

Η κοινωνική αποκατάσταση εξάλλου αναφέρεται στη στάση της κοινωνίας και οι προσπάθειες της επικεντρώνονται στο να ελαττώσουν τις προκαταλήψεις και ίσως κάποιο φόβο, (φοβάμαι ότι αγνοώ, απορρίπτω ότι δεν γνωρίζω, άγχομαι γιατί δεν μπορώ να εξηγήσω), με την πληροφόρηση. Δύσκολο έργο γιατί είναι γνωστό ότι σήμερα η αξία του ανθρώπου μετριέται με την παραγωγικότητά του αφενός, αφετέρου γιατί το ίδιο το άτομο έχει μια αρνητική εικόνα του "εαυτού" του και τέλος γιατί και τα δύο μέρη ετικετοποιούν την αναπηρία με αποτέλεσμα να αναφερόμαστε στον ανάπηρο τάδε και όχι στον τάδε που π.χ είναι καλός φίλος ή συνεργάτης κ.λ.π. και τυχαίνει να είναι ανάπηρος.

Ο William Anthony στο βιβλίο του Social and Psychological Aspects of Disability - a handbook for practitioners (Ed. J. Stubbins, Un. Park, Baltimore, 1977), αναφέρεται στους τρείς παραδοσιακούς τρόπους προσπάθειας αλλαγής στάσης των κοινωνικών ομάδων απέναντι στους ανάπηρους α) μέσω επαφής με το ανάπηρο άτομο, β) με πληροφόρηση του κοινού για την αναπηρία, γ) με συνδυασμό και τον δύο. Οι κοινωνικοί λειτουργοί μπορούν και πρέπει να παίξουν σημαντικό ρόλο και στον τομέα αυτόν. Κοινωνική Εργασία με Ατομα, με Ομάδες, με Κοινότητες, με Οικογένεια είναι σε θέση να οδηγήσουν στην κατανόηση της επιφύλαξης απέναντι στον ανάπηρο συντελώντας στην σταδιακή αλλαγή στάσης και συγχρόνως να βοηθήσουν το ίδιο το ανάπηρο άτομο στην κοινωνικοποίηση του, στην άμβλυνση της απομόνωσης και της εξάρτησης και στην ανάπτυξη αυτοεκτίμησης για ότι ξέρει ή μαθαίνει ή καταφέρνει.
Αναπηρία, όπως αναφέρει ο γιατρός Γιώργος Καραντώνης στην ΕΚΛΟΓΗ #56, Δεκ. 1981, "είναι μια κατάσταση που περιορίζει ή εμποδίζει το άτομο να εκπληρώσει το ρόλο του στην κοινωνία ανάλογα με την ηλικία του, το κοινωνικό και πολιτιστικό περιβάλλον μέσα στο οποίο ζει. "Ατέλεια εξάλλου είναι η απώλεια ή η διαταραχή ψυχολογική ή φυσιολογική ενός οργάνου ή μιάς λειτουργίας ενώ η ανικανότητα αναφέρεται στην "κάθε περιορισμένη ικανότητα του ατόμου να εκτελεί κινητικές, αισθητηριακές ή διανοητικές δραστηριότητες που θεωρούνται φυσικές" (Π.Ο.Υ. Διεθνής ταξινόμηση της ατέλειας, της ανικανότητας, της αναπηρίας).

Οι πιο συνηθισμένες αντιδράσεις στη χρόνια αρρώστια ή την αναπηρία είναι: I Από τον ίδιο τον άρρωστο, άρνηση, οργή, αυτοοίκτος, εξάρτηση, απομόνωση, εγκατάληψη κάθε ενδιαφέροντος. 2. Από την οικογένεια του, άρνηση, υπερπροστασία, απελπισμένες θυσίες, παράληψη του ανάπηρου από την τρέχουσα ζωή της οικογένειας και τις αποφάσεις της, σταδιακή απομόνωση της ίδιας της οικογένειας από τον κύκλο των φίλων, τη γειτονιά όσο η αρρώστια ή η αναπηρία γίνεται πιό εμφανής. 3. Από την κοινότητα, ανοικτός οίκτος που σημαίνει διαχωρισμό, και καλυμμένη απόρριψη ολόκληρης της οικογένειας. Κοινά σημεία όλων αυτών των στάσεων είναι η μη αναγνώριση των δυνατοτήτων του ατόμου-ανάπηρου ή άρρωστου που υπάρχουν και η παραμέληση της ειδικής εκπαίδευσης εφόσον απορρίπτεται η αποκατάσταση και η επανένταξη.

Η αναπηρία είναι λοιπόν στενά συνδεδεμένη με την κοινωνική συμπεριφορά του ατόμου και δεν επιρρεάζει μόνο το άτομο ανάπηρο αλλά και την οικογένεια του και την κοινότητα εφόσον είναι συχνά οικονομικά εξαρτημένο, με περιορισμένη αυτοεκτίμηση, κινητικότητα και κοινωνικότητα. Η εκπλήρωση από το ανάπηρο άτομο των κοινωνικών του ρόλων όπως του συζύγου, γονιού, αδελφού, εργαζόμενου, φίλου, η κοινωνική του λειτουργικότητα δηλαδή, δεν είναι δυνατή ή τουλάχιστον δυνατή, στο επίπεδο το προ της αναπηρίας. Παρ’ όλα αυτά έχει ακόμα όλες τις κοινές ανθρώπινες ανάγκες. Εξάλλου εξακολουθεί να είναι πολίτης με δικαιώματα και υποχρεώσεις, τϊρονόμια και ευθύνες. Ετσι η αποκατάσταση του στοχεύει στη μεγαλύτερη δυνατή χρήση των δυνατοτήτων του κάτι που θα βοηθήσει τον ίδιο σαν άτομο με αυτοσεβασμό και αξιοπρέπεια, την οικογένεια του, την κοινότητα